|
غرفه‌هاي کتابهاي هنري در بيست و چهارمين دورة نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران مهجور و ناپيدا مي‌نمايند.
پرسه‌زني‌هاي بسيار و گيج‌کننده در ميان راهروهاي تعيين شده و غرفه‌هاي مختلف کتاب است که مخاطب کتابهاي هنري نمايشگاه کتاب تهران را بر حسب اتفاق با غرفه ناشراني مواجه مي‌کند که يا به طور کامل به انتشار کتابهاي هنري پرداخته‌اند يا اينکه بخشي از کتابهاي منتشره خود را به کتابهاي هنري اختصاص داده‌اند.
اغلب غرفه‌هاي کتابهاي هنري تک و مهجور افتاده‌اند و مخاطب ناآشنا با ناشران اين نوع کتاب‌ها در بدو ورود به راهروهاي نمايشگاه، وقتي در نبش و همچنين امتداد راهروها با غرفه‌هاي کتابهاي ديني مواجه مي‌شود به خيال اينکه راه خود را براي يافتن کتابهاي هنري به اشتباه آمده است، از نيمه راه باز مي‌گردد و اين چنين است که بسياري از غرفه‌داران کتابهاي هنرِ بيست و چهارمين نمايشگاه کتاب تهران از کمبود ديدارکننده و خريدار شکايت مي‌کنند.
از سويي ديگر نحوة قرار گيري غرفه‌هاي کتاب در هر راهرو نيز از نظم و ترتيب معمول برخوردار نيست و اين معضل به ظاهر ساده بر گيجي مخاطبان نمايشگاه و گمراهي آنان در يافتن غرفة مورد نظرشان دامن مي‌زند.در ابتدا و انتهاي هر راهرو، تابلوهاي بزرگ اعلان جايگاه غرفه‌ها به ترتيب شماره براي اطلاع ديدارکنندگان مشخص شده است، اما وقتي وارد راهروها مي‌شويم غرفه‌ها کاملاً به ترتيب شماره چيده نشده‌اند و ديدارکنندة نمايشگاه بايد خود شمارة غرفة مورد نظر را پيدا کند.
در فضاي داخلي نمايشگاه کتاب تهران جايگاهي براي لختي نشستن و آسودن ديدارکنندگان تعبيه نشده است و از اين‌رو است که تمامي پله‌هاي منتهي به طبقه دوم مصلي مملو از آدم‌هاي خسته از ايستادن‌ها و پرسه‌زدن‌هاي بسيار است. البته وجود اين معضل که بُعد فرهنگي نمايشگاه کتاب را تحت‌الشعاع خود قرار داده است همچنان از کمبود جا براي نمايشگاه بين‌المللي کتاب ناشي مي‌شود. مشکلي که در نمايشگاه امسال گريبان بسياري از غرفه‌داران را نيز سخت‌تر از پيش گرفته است به‌طوري که بسياري از غرفه‌داران با فضاي بسيار محدودي که برايشان در نظر گرفته شده حتي در سرويس‌دهي به مشتريان خود با مشکل حرکتي مواجه هستند تا چه رسد به جاي‌دهي کتابهاي خود در غرفه‌ها!
با اين مختصر توصيف از آنچه که در بيست و چهارمين دورة نمايشگاه کتاب تهران به چشم خورده است به سراغ برخي از ناشران و غرفه‌داران کتابهاي هنري نمايشگاه مي‌رويم و پاي درد دل‌هايشان مي‌نشينيم و از دريچة نگاه آنان معايب و محاسن نمايشگاه کتاب امسال را مي‌نگريم.
مسئول غرفة انتشارات «هستان» که بخش قابل توجهي از کتابهاي منتشره خود را به کتابهاي موسيقي اختصاص داده است دربارة استقبال از کتابهاي موسيقي مي‌گويد: استقبال مخاطبان از کتابهاي موسيقي زياد ولي متأسفانه کتاب در مورد موسيقي کم است و نيازهاي مخاطبان را برآورده نمي‌کند.
وي دليل کمبود کتابهاي موسيقي را اينگونه مطرح مي‌کند: بسياري از مخاطبان که اغلب نيز جوان هستند خواهان کتابهاي مربوط به سبک‌هاي موسيقي متال، پاپ و جاز هستند ولي متأسفانه مجوز براي انتشار اينگونه کتاب‌ها داده نمي‌شود.
مسئول غرفه هستان با اشاره به ضعيف‌تر شدن قدرت خريد کتاب از سوي مخاطبان مي‌گويد: امسال اگر به دانشجويان بن‌هاي خريد کتاب تعلق نمي‌گرفت همين اندک فروش را هم امسال نداشتيم، اين غرفه‌دار از اختصاص جاي کوچکي که براي نشر هستان داده شده شکايت دارد و مي‌گويد: ما با 150 عنوان کتاب چنين غرفة کوچکي برايمان تعيين شده است به‌طوري که حتي نمي‌توانيم بسياري از کتاب‌هايمان را روي پيشخوان براي نمايش قرار دهيم و اين در حالي است که به ناشراني با تعداد محدودي کتاب، غرفه‌هاي بزرگ تعلق گرفته است.
مسئول غرفه هستان، نمايشگاه امسال کتاب تهران را از نظر نظم و ترتيب و همچنين وضعيت حملونقل کتاب‌ها بهتر از دوره‌هاي قبل دانست ولي آن را از سطح مطلوب به دور خواند.
وي با بيان اينکه بيشتر کتابهاي موسيقي انتشارات هستان را کتابهاي مربوط به تار و سه‌تار و سنتور تشکيل مي‌دهد، عمده‌ترين معضل نشر کتابهاي موسيقي را بخش مجوز اين نوع کتاب‌ها دانست و توضيح داد: مجوز براي کتابهاي موسيقي يا اصلاً داده نمي‌شود يا بدون هيچ توضيح خاصي بسيار دير داده مي‌شود.
در غرفة سازمان فرهنگي هنري شهرداري برخلاف عنوان آن که هر دو کلمة فرهنگ و هنر را يدک مي‌کشد کمتر اثري از کتابهاي فرهنگي يا هنري مي‌توان يافت. در اين باره اسماعيل جهاني، مسئول اين غرفه معتقد است که 60 درصد کتابهاي غرفه را کتابهاي فرهنگي تشکيل مي‌دهد و بيشتر اين کتاب‌ها در زمينة شهري طرح شده‌اند مثل مجموعه کتابهاي مترو که اغلب جنبة طنزآميز داشته و از آثار نويسندگان معروف هستند.وي حدود چهار عنوان کتاب را از تازه‌هاي نشر سازمان فرهنگي هنري شهرداري اعلام کرد و کتاب «عسل درماني» را تازه‌ترين کتاب منتشره اين سازمان دانست.
مسئول غرفه سازمان فرهنگي هنري شهرداري نيز نظم و ترتيب در نمايشگاه امسال را بهتر ار دو دورة قبل دانست و از سرويس‌دهي و خدمات حملونقل نمايشگاه اظهار رضايت کرد ولي زمان ديدار از نمايشگاه را کافي ندانست و خواهان افزوده شدن اين مدت شد. شايان ذکر است که زمان ورود و خروج براي غرفه‌داران نمايشگاه از ساعت 8 تا 21 و اين زمان براي مخاطبان 10 تا 20 است.
جهاني، با ارائه پيشنهادي سخنان خود را پايان داد.
وي گفت: بهتر است سيستم جستجوي اينترنتي کتاب براي ديدارکنندگان در نظر گرفته شود تا مخاطبان پيش از آمدن به نمايشگاه، کتابهاي موردنظر خود را در خانه انتخاب کرده و فقط براي خريد به نمايشگاه مراجعه کنند. اين، راهي براي جلوگيري از ازدحام کاذب ديدارکنندگان خواهد بود.
آقاي داودي، مسئول انتشارات «نگار» که در ميان کتابهاي غرفه‌اش کتابهاي نفيس هنري نيز ديده مي‌شود دربارة کتابهاي اين غرفه مي‌گويد: من هيچ محدوديت و تفکيکي ميان کتاب‌ها نشر «نگار» قائل نيستم و فقط سعي مي‌کنم کتاب‌ها را با هر عنواني به صورت زيبا ارائه دهم و چه بسا کتابهاي مذهبي، شعر و حتي قرآن را با هنر آميخته کرده و ارائه مي‌کنم امّا در اين ميان کتابهاي فقط هنري هم دارم.
او معتقد است که کتابهاي انتشاراتش هنوز به درجة کتاب نفيس نرسيده‌اند و توضيح مي‌دهد: به کتابي نفيس گفته مي‌شود که در محتوا و در ظرافت‌هاي هنري کتاب، سقف و بالاترين حد روي آن پياده شده باشد امّا متأسفانه به دليل شرايط اقتصادي حال و رعايت شرايط مردم در خريد کتابهاي گران‌قيمت ما از ارائه چنين کتابهاي نفيسي به اجبار صرف‌نظر مي‌کنيم چون استفاده از بالاترين حد محتوا و ظرافت‌هاي يک کتاب نياز به صرف هزينه‌هاي بسيار دارد که نتيجه آن ارائه کتابي بسيار گران‌قيمت و خارج از قدرت خريد مردم است.
داودي در قياس با سال گذشته استقبال از نمايشگاه امسال را خوب توصيف کرد و گفت: مردم با حضور مداوم و هميشگي‌شان در نمايشگاه‌هاي کتاب مهر تأييدي بر فرهنگ هميشه داشته‌شان مي‌زنند.
وي در ادامه از چهرة فضاي باز نمايشگاه کتاب شکايت کرد و آن را در خور يک نمايشگاه فرهنگي ندانست که در تأييد عقيده ايشان يکي از ديدارکنندگان گفت: با ورود به فضاي بازار نمايشگاه و ديدن غرفه‌هاي رنگ‌و‌وارنگ سوپرمارکت و خوراک احساس ورود به «بازار» به بيننده دست مي‌دهد تا ورود به نمايشگاه کتاب!
در جستجوي غرفه‌هاي کتابهاي هنر به طرف بسياري از غرفه‌هايي که عنوان هنري يا فرهنگي را با خود دارند جلب مي‌شوي اما در اين غرفه‌ها يا اصلاً اثري از کتابهاي هنري نبود يا کتابهاي مربوط به آزمونهاي مقاطع مختلف کنکور هنر بودند.غرفة مؤسسه انتشاراتي «فخراکيا» کتابهاي گرافيک و معماري را در پيشخوان خود در اين نمايشگاه ارائه کرده است. پريسا رستمي مسئول اين غرفه با بيان اينکه 70 عنوان کتاب جديد از سال گذشته تا‌کنون منتشر کرده‌اند، از نبود استقبال کافي مخاطبان از انتشارات فخراکيا اظهار نارضايتي کرد و دليل آن را تعيين جايگاه نامناسب غرفه‌هاي هنري در ميان غرفه‌هاي ناهمخواني چون غرفه‌هاي کتب مذهبي دانست و چيدمان نادرست غرفه‌ها را نشأت گرفته از برجسته بودن روابط به جاي ضوابط در تقسيم غرفه‌ها بيان کرد.
رستمي دربارة مميزي کتابهاي هنر گفت: بيشترين مميزي در کتابهاي هنر براي تصاوير اين نوع کتاب‌ها رخ مي‌دهد و ما مجبوريم در هنگام انتشار اين کتاب‌ها يا تصاوير مميزي شده را حذف کنيم يا با تصويري مشابه جايگزين کنيم يا اينکه با استفاده از نرم‌افزار فتوشاپ تغييراتي براي پذيرش آنها انجام دهيم که متأسفانه همة اين اقدامات با نفس کتابهاي هنرهاي تجسمي که بر پاية تصاوير شکل مي‌گيرند مغاير است.
وي تهويه فضاي نمايشگاه را اصلاً مناسب نمي‌‌داند و معتقد است فضاي مصلا کاربري نمايشگاهي ندارد و مناسب اقامة نماز است.
او همچنين با اشاره به برداشته شدن يارانه کاغذ و افزايش قيمت کتاب‌ها گفت: بيشترين تعداد ديدارکنندگان نمايشگاه را دانشجويان تشکيل مي‌دهند و متأسفانه آنها قدرت خريد کتابهاي گران‌قيمت را ندارند.
در غرفه نشر بين‌المللي «مشق هنر» خانم خسرواني يکي از مسئولان غرفه دليل اطلاق کلمه بين‌المللي براي مشق هنر را دو زبانه بودن برخي از کتابهاي منتشره اين غرفه اعلام کرد و توضيح داد: کتابهاي مربوط به جشنواره‌هاي هنري و کتابهاي کودک انتشارات مشق هنر دو زبانه هستند و به غير از ايران در کشورهاي عربي و برخي کشورهاي اروپايي نظير هلند و آلمان توزيع مي‌شوند.
کاميار علينقي در غرفه نشر «کتاب آبان» که کتابهاي معماري، سينمايي، طراحي، نقاشي، گرافيک و کتابهاي نفيس ادبي را در پيشخوان دارد، نمايشگاه امسال را با نمايشگاه‌هاي دوره‌هاي گذشته متفاوت نمي‌بيند و معتقد است همچنان بي‌نظمي‌هاي خاص هر ساله خود را دارد.
او 14 عنوان کتاب را از تازه‌هاي نشر «کتاب آبان» معرفي کرد و درباره خريداران نمايشگاه گفت: 30درصد خريداران کتاب با استفاده از بن خريد مي‌کنند و بايد پذيرفت که در ايران مثل هميشه «کتاب» اولويت ششم و هفتم سبد خريد مردم را تشکيل مي‌دهد.
علينقي، نبود اطلاع‌رساني و تبليغ ناکافي براي کتاب را از مهمترين معضلات نشر ايران بيان کرد و گفت: اطلاع‌رساني دقيق و درست تاثير زيادي در رساندن حتي ضعيف‌ترين کتاب‌ها به دست مخاطبان دارد. تبليغات تلويزيوني به دليل پر مخاطب بودن اين رسانه از اهميت زيادي برخوردار است و روزنامه‌ها نيز در طول سال بايد صفحاتي را براي معرفي کتاب‌ها به طور روزانه اختصاص دهند. تبليغات براي رونق صنعت نشر ضروري و لازم است.
غرفه نشر «کلهر» ارائه دهنده کتابهاي طراحي، خوشنويسي، گرافيک و معماري در نمايشگاه امسال با کتابهاي تجديد چاپ شده، حدود 15 کتاب تازه منتشر ارائه کرده است. خانم آذرپور از مسئولان اين غرفه با اشاره به تهويه نامناسب نمايشگاه مي‌گويد: به‌دليل هواي نامطبوع فضاي نمايشگاه کتاب، بسياري از غرفه‌داران پس از پايان نمايشگاه دچار بيماري‌هاي مختلف تنفسي مي‌شوند.
جمشيدي مسئول غرفه مشترک «سبز آرنگ» و «کلام حق» پيشنهادي براي رونق غرفه‌هاي نمايشگاه در مصلي ارائه کرد و گفت: اگر در ورودي اصلي سالن نمايشگاه را ببندند و درهاي ورودي مقابل راهروها را باز کنند هم براي ديدار عادلانه مخاطبان از غرفه‌هايي که از در اصلي دورند موثر خواهد بود و هم براي تهويه هواي داخلي نمايشگاه تاثير بسيار خواهد داشت.وي همچنين پيشنهاد داد تا در دوره بعدي نمايشگاه غرفه‌هاي ناشران ناشناس‌تر را در ميان انتشاراتي‌هاي معروف‌تر قرار دهند تا مخاطبان در حين ديدار از غرفه‌هاي معروف‌تر با غرفه‌ها گمنام‌تر نيز آشنا شوند.
مسئول غرفه انتشارات «زرين و سيمين» که منتشر‌کننده کتابهاي نفيس هنري و ادبي است با اشاره به زحمت زياد نشر کتابهاي نفيس و به تبع آن هزينه بالاي آنها، قيمت اين نوع کتاب‌ها را بالا و خارج از قدرت خريد مردم عادي دانست.
مسئول اين غرفه در ادامه سخنانش اطلاع‌رساني در مورد غرفه‌ها را براي غرفه‌داران و ديدارکنندگان ناکافي دانست.
ميم‌باشي مدير مسئول انتشارات «خانه هنرمندان» با بيان اينکه در نمايشگاه امسال 10 عنوان کتاب جديد ارائه کرده است،گلاسه بودن کاغذ کتابهاي هنري و وجود عکس‌هاي رنگي در اين کتاب‌ها را دليل قيمت بالاي کتابهاي هنر بيان کرد و افزود: به دليل کاهش قدرت خريد مردم 60 درصد فروش در نمايشگاه امسال افت کرده است.او مصور بودن کتابهاي هنر را دليل کند بودن صدور مجوز براي اين نوع کتاب‌ها دانست و با اشاره به نبود برنامه‌ريزي در نمايشگاه کتاب گفت: من تجربه حضور در نمايشگاه‌هاي خارجي کتاب را دارم.
در اين نمايشگاه‌ها همه برنامه‌ريزي‌هاي نمايشگاه سال بعدي بلافاصله پس از پايان نمايشگاه در آن سال مشخص مي‌شود و اين در حالي است که اينجا در دقايق آخر نزديک به برگزاري نمايشگاه برنامه‌ريزي‌هاي نهايي صورت مي‌گيرد.
مهدي صادقي مدير انتشارات «رسم» که فقط ناشر کتابهاي گرافيک است و نامزد جايزه کتاب سال سينما در سال 88 براي کتاب «گرافيک در سينما» بوده است از امتيازدهي به ناشران براي تعيين غرفه انتقاد کرد و گفت: انتشار هر کتاب از نمايشگاه سال گذشته تا نمايشگاه امسال يک امتياز براي هر ناشر دارد که براساس معيار نشر 35 کتاب غرفه‌هاي نمايشگاه به ناشران داده مي‌شود. اين درحالي است که ممکن است ناشري چند کتاب کوچک و کم‌حجم شعر يا داستان به صورت تک‌رنگ و با هزينه‌اي کمتر منتشر کند و امتياز بگيرد ولي کتابهاي هنر به خاطر حجم زياد، عکس‌هاي رنگي و کاغذ گلاسه و هزينه بالا در تعداد محدودي طي يک سال منتشر مي‌شوند و متأسفانه با معيار درنظر گرفتن تعداد نشر، امتياز کمتري نسبت به کتابهاي کم‌هزينه‌تر مي‌گيرد و اين دور از انصاف و ناعادلانه است.
او نگاه به تجربه برگزاري 24 دوره نمايشگاه کتاب تهران را بهترين راه حل براي برگزاري نمايشگاه‌هاي کتاب در آينده دانست و يکي از معضلات نمايشگاه کتاب را انحصاري شدن تبليغات کتاب به چند ناشر کتابهاي کمک‌درسي بيان کرد و گفت: مجري تبليغات نمايشگاه، هزينة تبليغات براي کتاب را به اندازه تبليغات براي يک نمايشگاه لوکس تعيين کرده است و پرداخت اين هزينه از عهدة ناشران کتاب، حتي قليل‌ترين و معروف‌ترين آنها هم برنمي‌آيد و فقط ناشران کتابهاي کمک‌درسي قادر به تأمين چنين هزينه‌هايي براي تبليغات خود هستند که دائم نيز از بلندگوهاي نمايشگاه پخش مي‌شود.
نشر «روزنه‌کار» که کتابهاي سينمايي را منتشر مي‌کند در غرفة کوچکي که غرفه‌داران آن به زحمت در آن حرکت مي‌کنند، کتابهاي متعدد سينمايي خود نظير چهار جلد «راهنماي فيلم» بهزاد رحيميان را به نمايش گذاشته است.
او با بيان اينکه در نمايشگاه امسال شش عنوان کتاب تازه نشر ارائه کرده است، حضور و نقش تشکل‌هاي صنفي و اتحاديه ناشران را در برگزاري نمايشگاه‌هاي کتاب از ضروريات دانست و در ادامه تبليغات را تنها راه‌حل براي رونق کتاب و کتابخواني بيان کرد.
نشر «ساقي» که زير نظر بنياد فرهنگي «روايت فتح» فعاليت مي‌کند انتشاردهنده کتابهاي سينمايي است. حميد رهنما مسئول غرفة «ساقي» از استقبال ديدارکنندگان راضي نبوده و دليل آن را نبود تنوع در کتابهاي سينمايي و همچنين کاهش قدرت خريد مردم مي‌داند.
مهرداد گرگين‌زاده متصدي فروش انتشارات «سرود» که ناشر کتابهاي موسيقي است، نمايشگاه امسال را از نظر اجرايي و ساماندهي بهتر از گذشته مي‌داند ولي از استقبال ديدارکنندگان و وضعيت فروش راضي نيست. او مي‌گويد: به وضعيت نشر کتابهاي موسيقي اهميت داده نمي‌شود و حتي در نمايشگاه امسال شاهد هستيم که فقط شش ناشر کتابهاي موسيقي حضور دارند که آنها هم در غرفه‌هاي پرتي که براي مخاطبان براي يافتن آنها مشکل دارند، جاي گرفته‌اند.
او پيشنهاد داد که در نمايشگاه‌هاي بعدي براي رفاه حال بيشتر علاقه‌مندان به کتابهاي موسيقي، غرفه‌هاي کتابهاي موسيقي را در يک راستا قرار دهند. گرگين‌زاده اين اقدام را موجب رقابت مثبت ميان ناشران کتابهاي موسيقي نيز دانست.
محمدرضا حسين‌خاني قائم‌مقام غرفة «فرهنگستان هنر» و همچنين مدير پشتيباني مؤسسه تاليف و نشر آثار هنري «متن» وابسته به فرهنگستان هنر گفت: بايد بپذيريم که برقراري نظم و ترتيب در نمايشگاهي با اين وسعت براي برگزارکنندگان آن سخت است اما همکاري مسئولان نمايشگاه با غرفه‌داران در نمايشگاه امسال خوب بود. فرهنگستان هنر که با 60 عنوان کتاب تازه نشر در نمايشگاه امسال حضور دارد، مهمترين کتابهاي تازه نشر خود يعني «شاهنامه شاه طهماسب» و «شاهکارهاي هنر ايران در مجموعه مهستان» را در جايگاه ويژه‌اي براي نمايش به مخاطبان گذاشته است.
حسين‌خاني، ديدارکنندة زياد و خريداران کم را از ويژگي‌هاي نمايشگاه امسال بيان کرد و امکانات رفاهي براي ديدارکنندگان را در نمايشگاه امسال مناسب ندانست.منبع:اطلاعات
| 
