|
حوادثي از جنگ و بلاياي طبيعي چون سيل و زلزله گرفته تا موش و موريانه دشمن اصلي نوشته‌هاي قديمي و ميراث مکتوب به جامانده از قرن‌ها تاريخ بشري هستند. انستيتو آسيب‌شناسي کتاب رم از 70 سال پيش تاکنون هر چه از علم و تکنولوژي در اختيار دارد براي نگهداري و بازيابي کتاب‌ها و آثار نوشتاري در معرض نابودي به کار بسته است.
به گزارش ايبنا به نقل از خبرگزاري فرانسه، سال 1938 براي نخستين بار در جهان انستيتوي علمي چند رشته‌اي «آسيب‌شناسي کتاب رم» در پايتخت ايتاليا به‌وجود آمد و اکنون پس از گذشت هفت دهه تبديل به مرجع رسيدگي به همه مسایل مرتبط با امر نگهداري و بازيابي کتاب و آرشيو آثار قديمي در ايتاليا شده است. همچنين کشور کوچک واتيکان در قلب پايتخت ايتاليا نيز در صورت لزوم همکاري و نياز به کمک‌هاي بسيار تخصصي در اين حوزه به کمک آنها مي‌آيد.
به گفته فلاويا پينزاري مسوول دپارتمان بيولوژي انستيتو، مشکلات اساسي پيش روي آنها آب، رطوبت، گرد و غبار و حشرات هستند. همچنين گونه‌هاي خاصي از باکتري وجود دارد که محيط‌هاي کتابخانه‌ها بستر مناسبي براي رشد و نمو آنها به شمار مي‌روند.
موزه‌اي داخلي نيز در انستيتو برپا شده است که در آن انواع مختلفي از کتاب‌هاي آسيب‌ديده با ذکر جزئيات دقيق به نمايش گذاشته شده‌اند. در برخي از آثار موريانه سوراخي به اندازه يک مشت دست در کتاب ايجاد کرده و برخي ديگر به‌وسيله قارچ و موش خورده شده‌اند.
خانم پينزاري ميگويد: پس از سيلي که به تازگي استان توسکاني ايتاليا را درنورديد مسوولان محلي آنجا از انستيتوي کتاب رم براي نجات آرشيو آسيب ديده از باران و سيل درخواست کمک کردند. انستيتو به آنها توصيه مي‌کند براي جلوگيري از حل شدن جوهر کتاب در آب و انتشار ميکرو ارگانيزم‌ها در بافت کتاب همه آثار را در سردخانه منجمد کنند. سپس در زمان ديگري با فرآيند ليوفيل ذرات آب منجمد در کتاب را بدون آسيب ديدگي آن مستقيما از حالت جامد به بخار تبديل کنند. آنها با به کار گرفتن اين روش توانستند گنجينه گرانبهايي از آثار قديمي را حفظ کنند.
در اين انستيتو شيميدان‌ها، بيولوژيست‌ها، متخصصان ادبيات و هنرمندان خوشدستي به فعاليت مشغول هستند که کتاب‌ها را به همان ساز و بست قديمي باز مي‌گردانند، صفحات کاغذي و پوستي آنها را بازسازي مي‌کنند يا آن‌که مينياتورهاي قديمي را دوخت و دوز و ترميم مي‌کنند.
همچنين آنها با کاربرد ميکروسکوپ‌هاي الکترونيکي مجهز به اشعه ايکس و تجهيزات تخصصي پيرسازي مصنوعي کاغذ در صدد کشف ماهيت رنگ‌ها و جوهر به کار رفته در نوشته‌هاي به جا مانده از قرون وسطي هستند تا به اين وسيله به دانش وسيع‌تري براي مقابله با آسيب‌هاي تهديد‌کننده آن دست يابند.
حتي آنها در تحقيقاتشان درباره صفحاتي به دست آمده از بحرالميت دريافتند در آن زمان جوهر خاصي که با خون آميخته مي‌شد براي نوشتن رواج داشت.
به دنبال چنين کشفي آنها نمونه آزمايشگاهي اين جوهر را در انستيتو توليد کردند و مقداري از خونشان را هم براي مطالعه خصوصيات و ويژگي‌هايش به آن مي‌افزايند.
همچنين گروهي از شرکت‌هاي ايتاليايي و خارجي براي تهيه انواع و اقسام کاغذهاي پوستي مورد نياز انستيتو همکاري مي‌کنند. شرکتي در ژاپن نيز براي توليد کاغذ خاصي که براي بازسازي کاغذهاي آسيب‌ديده به کار مي‌رود، پروژه‌هاي مشترکي با انستيتو در دست دارد.
خانم مارينا بيچيري، مدير دپارتمان شيمي انستيتو که از کتاب‌ها مانند کودکانش مراقبت مي‌کند، ميگويد: کتاب دوست ندارد مدام جابجا شود يا از اينجا به آنجا مسافرت کند. کتاب خود را با محيطش تطبيق مي‌دهد حتي اگر شرايط ايده‌آلي برقرار نباشد. اما تغيير دما و رطوبت و دست به دست شدن عامل اصلي خوردگي و از بين رفتن آن است.
وی مي‌افزايد: حتي آثار بسيار قديمي با هدف خوانده شدن، نوشته شده‌اند اما ما مجبور هستيم بين مراجعه به اين آثار و مراقبت از آنها بهترين راه را پيدا کنيم.
از دو سال پيش تاکنون نيز مدرسه‌اي عالي در اين انستيتو تأسيس شده است که به مدت پنج سال به آموزش علوم تئوري و کاربردي لازم براي علاقه‌مندان به اشتغال در اين حرفه مي‌پردازد.
| 
